Phần 1: Ung thư Trực tràng – Khi nào cần thực sự lắng nghe cơ thể?

Ung thư trực tràng là khi các tế bào ở đoạn cuối của ruột già bắt đầu phát triển một cách bất thường, không theo sự kiểm soát của cơ thể. Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng thường rất "kín đáo", mơ hồ nên dễ bị chúng ta bỏ qua. Nhưng khi khối u lớn dần, nó sẽ để lại những "dấu vết" rõ ràng hơn.

1.1. Thay đổi thói quen đi ngoài – Một tín hiệu "lạ" nhưng dai dẳng

Đây là một trong những dấu hiệu sớm và phổ biến nhất. Xin hãy lưu ý, đây không phải là chuyện một vài ngày bị táo bón hay tiêu chảy do ăn uống, mà là một sự thay đổi kéo dài nhiều tuần liền mà không tìm ra nguyên nhân rõ ràng.

• Táo bón, tiêu chảy thất thường: Có thể bạn đột nhiên bị táo bón kéo dài, hoặc ngược lại, bị tiêu chảy liên tục. Thậm chí, có những đợt táo bón và tiêu chảy cứ xen kẽ nhau một cách khó hiểu.
• Số lần đi ngoài thay đổi: Tự nhiên bạn thấy mình phải vào nhà vệ sinh nhiều hơn hẳn, hoặc ít hơn hẳn so với thói quen thường ngày.

1.2. Những bất thường trong phân – "Bằng chứng" không thể làm ngơ

• Đi ngoài ra máu: Đây là triệu chứng quan trọng nhất cần phân biệt kỹ.

• Màu sắc máu: Máu do ung thư thường có màu đỏ sẫm như màu mận chín, hoặc thậm chí là màu đen. Lý do là vì máu chảy từ khối u ở sâu bên trong, mất một thời gian di chuyển cùng phân ra ngoài nên đã bị biến đổi màu.
• Đặc điểm máu: Máu thường lẫn vào bên trong phân, có thể đi kèm với chất nhầy (một dấu hiệu rất đáng ngờ) hoặc vón thành cục.

• Khuôn phân thay đổi (Phân dẹt, mỏng như chiếc bút chì):
• Đây là một dấu hiệu "đèn đỏ" rất đặc trưng.
• Hãy tưởng tượng khối u như một "hòn đá" nằm chắn trong lòng ruột. Khi phân đi qua chỗ hẹp đó, nó sẽ bị ép lại, khiến hình dạng trở nên nhỏ, dẹt và mỏng hơn bình thường.

1.3. Những cảm giác "ấm ách" khó tả ở bụng và hậu môn

• Đau bụng: Cơn đau thường không dữ dội mà âm ỉ, mơ hồ, có cảm giác tức nặng ở vùng bụng dưới. Cơn đau này không liên quan đến bữa ăn, cứ âm thầm xuất hiện.
• Cảm giác mót rặn, đi ngoài không hết: Đây là một cảm giác rất khó chịu và đặc trưng. Bạn luôn có cảm giác muốn đi vệ sinh, nhưng khi vào thì lại ra rất ít hoặc không ra gì. Ngay cả khi vừa đi xong, vẫn có cảm giác như còn phân bên trong. Đó là do khối u đang chèn ép, tạo ra một tín hiệu giả cho cơ thể.

1.4. Những dấu hiệu toàn thân – Khi cả cơ thể lên tiếng

Khi ung thư tiến triển, nó không chỉ ảnh hưởng tại chỗ mà còn tác động đến toàn bộ cơ thể chúng ta.

• Sụt cân không rõ lý do: Nếu bạn sụt cân đáng kể (ví dụ, mất hơn 5% trọng lượng cơ thể trong vài tháng) mà không hề ăn kiêng hay tập luyện, đây là một dấu hiệu đáng báo động. Các tế bào ung thư rất "tham lam", chúng tiêu thụ rất nhiều năng lượng của cơ thể, khiến chúng ta gầy đi.
• Mệt mỏi, kiệt sức bất thường: Đây không phải là cảm giác mệt mỏi thông thường. Đó là cảm giác kiệt sức, cạn kiệt năng lượng, dù đã nghỉ ngơi vẫn không thấy khá hơn. Nguyên nhân sâu xa thường là do thiếu máu mạn tính. Khối u chảy máu rỉ rả mỗi ngày một ít, mắt thường không thấy được, nhưng kéo dài sẽ làm cơ thể mất sắt, không tạo đủ máu. Thiếu máu khiến cơ thể thiếu oxy, gây ra mệt mỏi, da xanh xao, chóng mặt.

Phần 2: Bệnh Trĩ – "Người quen" nhưng đôi khi gây hiểu lầm

Bệnh trĩ rất phổ biến và là "nghi phạm" số một gây nhầm lẫn với ung thư trực tràng vì cùng có triệu chứng chảy máu. Nhưng bản chất của chúng hoàn toàn khác nhau.

2.1. Bệnh trĩ là gì?

Nói một cách đơn giản, trĩ là tình trạng các tĩnh mạch ở vùng hậu môn bị phình giãn quá mức, tạo thành các búi trĩ.

2.2. Các triệu chứng điển hình của bệnh trĩ

• Chảy máu: Đây là điểm khác biệt lớn nhất!

• Màu sắc máu: Máu do trĩ luôn có màu đỏ tươi như máu gà cắt tiết. Vì máu chảy ra từ vị trí rất gần bên ngoài hậu môn nên nó thoát ra ngay lập tức, không kịp biến đổi màu.
• Đặc điểm máu: Máu thường không lẫn vào phân. Nó có thể phủ lên bề mặt phân, nhỏ thành giọt xuống bồn cầu, hoặc chỉ thấm một ít trên giấy vệ sinh sau khi đi ngoài.

• Đau rát tại hậu môn: Cảm giác đau, rát thường liên quan trực tiếp đến việc đi đại tiện, đặc biệt khi phân cứng. Trĩ nội thường ít đau hơn trĩ ngoại.
• Sa búi trĩ: Cảm giác có một khối mềm lòi ra khỏi hậu môn khi đi tiêu. Tùy mức độ mà nó có thể tự co vào hoặc phải dùng tay đẩy lên.
• Ngứa và ẩm ướt hậu môn: Do dịch nhầy có thể rò rỉ từ búi trĩ, gây kích ứng vùng da xung quanh.

Điểm mấu chốt cần nhớ: Bệnh trĩ là một bệnh tại chỗ. Nó không gây ra các triệu chứng toàn thân như sụt cân không rõ nguyên nhân hay mệt mỏi kiệt sức. Một người có thể bị trĩ nhiều năm nhưng cơ thể vẫn khỏe mạnh bình thường.

Phần 3: Viêm Đại tràng – Cơn "bão" trong đường ruột

Viêm đại tràng cũng là một bệnh lý dễ gây nhầm lẫn khác, nhưng các triệu chứng của nó thường mang tính chất của một đợt bùng phát cấp tính.

3.1. Viêm đại tràng là gì?

Đây là tình trạng lớp niêm mạc của ruột già bị viêm, sưng đỏ, có thể có các vết loét. Nguyên nhân có thể do nhiễm khuẩn từ thức ăn, nước uống không vệ sinh.

3.2. Các triệu chứng đặc trưng của viêm đại tràng

• Đau bụng: Cơn đau thường là đau quặn từng cơn, co thắt dọc theo khung đại tràng. Đặc biệt, cơn đau thường giảm đi sau khi đã đi ngoài xong.
• Tiêu chảy ồ ạt: Đây là triệu chứng nổi bật nhất. Người bệnh đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân lỏng, nát, có thể lẫn máu, chất nhầy hoặc mủ.
• Triệu chứng toàn thân trong đợt cấp: Trong đợt bệnh bùng phát, người bệnh có thể bị sốt, mệt mỏi, chán ăn. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường xuất hiện rầm rộ cùng với tiêu chảy nặng, chứ không âm thầm, kéo dài và nặng dần lên như trong ung thư.

Phần 4: Tóm tắt nhanh: Đặt lên bàn cân 3 "nghi phạm"

Để dễ hình dung, chúng ta hãy cùng xem bảng so sánh ngắn gọn này nhé:

Phần 5: Đừng chần chừ! Khi nào cần gõ cửa bác sĩ?

Kiến thức là để chúng ta bình tĩnh hơn, nhưng hành động sớm mới là điều quan trọng nhất. Đừng bao giờ chủ quan khi cơ thể đã lên tiếng.

5.1. Những dấu hiệu "đèn đỏ" cần đi khám ngay

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào dưới đây, hãy sắp xếp đi gặp bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa càng sớm càng tốt:

• Bất kỳ tình trạng đi ngoài ra máu nào, đặc biệt nếu bạn trên 40 tuổi.
• Thay đổi thói quen đi ngoài kéo dài hơn vài tuần mà không giải thích được.
• Phân có hình dạng dẹt, mỏng bất thường.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Mệt mỏi kiệt sức kéo dài.
• Đau bụng âm ỉ, dai dẳng.

5.2. Chuẩn bị gì trước khi đi khám?

Để buổi khám hiệu quả, bạn hãy chuẩn bị trước một vài thông tin. Việc này sẽ giúp bác sĩ rất nhiều:

• Ghi lại các triệu chứng: Bắt đầu từ khi nào? Tần suất ra sao?
• Mô tả chi tiết: Cố gắng nhớ lại màu sắc máu, phân có lẫn máu hay không.
• Tiền sử gia đình: Trong gia đình (bố mẹ, anh chị em ruột) có ai từng bị ung thư đại trực tràng hay polyp không?

5.3. Bác sĩ sẽ làm gì? – Đừng quá lo lắng về quy trình khám

Hiểu rõ quy trình sẽ giúp chúng ta bớt sợ hãi.

• Trò chuyện và thăm khám: Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về các triệu chứng của bạn, sau đó có thể khám bụng và thăm khám trực tràng bằng tay. Đây là một thủ thuật nhanh và đơn giản.
• Nội soi đại trực tràng: Đây được xem là "tiêu chuẩn vàng" để chẩn đoán. Bác sĩ sẽ dùng một ống soi mềm có camera để quan sát trực tiếp bên trong lòng ruột. Điều tuyệt vời của nội soi là không chỉ giúp phát hiện khối u, mà còn cho phép bác sĩ lấy một mẫu mô nhỏ (gọi là sinh thiết) để xác định chắc chắn có phải ung thư hay không. Nếu phát hiện polyp (mầm mống của ung thư), bác sĩ có thể cắt bỏ ngay lập tức, vừa chẩn đoán, vừa phòng bệnh hiệu quả.

Lời kết: Lắng nghe cơ thể, hành động sớm – Chìa khóa cho sức khỏe của bạn

Các triệu chứng của ung thư trực tràng, bệnh trĩ và viêm đại tràng có thể khá giống nhau. Nhưng hy vọng qua cuộc trò chuyện này, bạn đã có thể nắm được những điểm khác biệt cốt lõi:

1. Màu sắc máu: Máu đỏ tươi thường là trĩ, còn máu đỏ sẫm, đen, lẫn nhầy là dấu hiệu đáng lo ngại hơn.
2. Hình dạng phân: Phân dẹt, mỏng là một dấu hiệu rất đặc trưng của ung thư.
3. Triệu chứng toàn thân: Sụt cân và mệt mỏi kiệt sức là những "lá cờ đỏ" mà bệnh trĩ không gây ra.

Ung thư trực tràng nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm thì tỷ lệ chữa khỏi là rất cao. Đừng để sự e ngại hay chần chừ lấy đi cơ hội vàng này. Lắng nghe cơ thể và hành động sớm chính là cách chúng ta yêu thương bản thân mình một cách tốt nhất.

Tác giả Dược Sĩ Mai Thị Hai