Điều 1: Học cách chấp nhận và cùng nhau định nghĩa lại "Hy vọng"

Hành trình này không bắt đầu bằng sự mạnh mẽ, mà bằng rất nhiều nước mắt, sự hoảng loạn và chối bỏ. Có lẽ, bạn cũng đang trải qua những cung bậc cảm xúc tương tự, một con đường gập ghềnh mà các chuyên gia tâm lý thường mô tả.

Hành trình cảm xúc mà có lẽ ai cũng đi qua

Chắc hẳn nhiều người trong chúng ta đều đi qua con đường này:

• Phủ nhận: "Không thể nào, chắc chắn có nhầm lẫn gì đó." Tôi đã từng chạy khắp nơi, làm đủ các xét nghiệm chỉ để mong nghe một kết quả khác.
• Giận dữ: "Tại sao lại là tôi?" Cơn giận trút lên tất cả mọi người, lên số phận, và lên chính cơ thể mình.
• Thương lượng: Tôi đã từng mặc cả với ông trời, hứa sẽ làm mọi điều tốt đẹp chỉ để đổi lấy thêm thời gian.
• Trầm cảm: Rồi đến những ngày tháng chìm trong bóng tối, khi nỗi buồn và tuyệt vọng lấy đi hết mọi sức lực.

Và cuối cùng, tôi đã đến được ngưỡng cửa của sự Chấp nhận. Tôi nhận ra rằng, chấp nhận không phải là buông xuôi. Chấp nhận là ngừng phí phạm năng lượng quý giá để chiến đấu với một sự thật không thể thay đổi. Thay vào đó, tôi dành toàn bộ năng lượng đó để SỐNG, sống trọn vẹn từng ngày.

Chuyển đổi hy vọng: Từ "sống bao lâu" thành "sống thế nào"

Sự thay đổi lớn nhất trong tôi đến khi tôi hiểu được mục tiêu mới của đội ngũ y tế. Các bác sĩ giải thích rằng, hóa trị hay xạ trị lúc này không phải để tiêu diệt ung thư, mà là để kìm hãm nó, để giúp tôi bớt đau, dễ thở hơn, ăn ngon miệng hơn. Đó là lúc tôi hiểu rằng, hy vọng của mình cần được khoác một chiếc áo mới.

Đây chính là triết lý cốt lõi của Chăm sóc giảm nhẹ. Nó không chỉ là thuốc giảm đau. Chăm sóc giảm nhẹ là một cách tiếp cận toàn diện, chăm sóc cho cả cơ thể, tinh thần, các mối quan hệ xã hội và cả niềm tin tâm linh của chúng ta. Thông điệp của nó thật đẹp: "Là thêm cuộc sống vào mỗi ngày, không chỉ thêm ngày vào cuộc sống". Hy vọng của tôi không còn là những con số, mà là một buổi sáng thức dậy không đau, là bữa cơm gia đình ấm cúng, là cuộc điện thoại hỏi thăm của một người bạn cũ. Đó là những chiến thắng nhỏ bé nhưng vô cùng ý nghĩa.

Tìm người đồng hành trên hành trình đi đến sự chấp nhận

Bạn không cần phải một mình đối mặt với tất cả. Tìm đến sự hỗ trợ chuyên nghiệp là một trong những quyết định đúng đắn nhất của tôi. Các liệu pháp tâm lý đã được chứng minh là rất hiệu quả trong việc giúp bệnh nhân ung thư vượt qua lo âu và trầm cảm.

• Trò chuyện với chuyên gia tâm lý: Đây là một không gian an toàn để tôi trút bỏ mọi nỗi sợ mà không bị phán xét. Họ giúp tôi gọi tên và đối diện với những cảm xúc hỗn loạn của chính mình.
• Tham gia nhóm hỗ trợ: Lần đầu tiên, tôi được ở giữa những người thực sự hiểu mình đang trải qua điều gì. Chia sẻ và lắng nghe câu chuyện của người khác giúp tôi nhận ra mình "không cô đơn trong bệnh tật".
• Viết nhật ký: Một cách đơn giản để tự chữa lành. Mỗi ngày, tôi viết ra những suy nghĩ của mình. Việc này giúp tôi sắp xếp lại mớ bòng bong trong đầu và nhìn rõ hơn hành trình cảm xúc của bản thân.

Điều 2: Tập trung vào chất lượng sống, không phải thời gian

Khi đã có thể bình tâm chấp nhận, tôi không còn hỏi "Mình còn bao lâu nữa?" mà thay vào đó là "Mình sẽ sống những ngày còn lại như thế nào?". Chất lượng cuộc sống trở thành ưu tiên số một, và nền tảng của nó chính là chăm sóc tốt cho cơ thể.

Kiểm soát "kẻ thù" lớn nhất: Cơn đau

Hơn 90% bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối phải đối mặt với những cơn đau. Đau đớn có thể bào mòn cả thể xác và tinh thần. Nhưng bạn ơi, hãy nhớ rằng: Đau có thể và phải được kiểm soát. Đừng bao giờ cam chịu!

Hãy trò chuyện cởi mở với bác sĩ về cơn đau của bạn. Có nhiều loại đau khác nhau:

• Đau do khối u chèn ép: Cảm giác đau tức, nhức nhối ở những nơi khối u đè vào xương, dây thần kinh hay các mô xung quanh.
• Đau ở các cơ quan nội tạng: Một cảm giác đau âm ỉ, lan tỏa, khó xác định vị trí chính xác.
• Đau do tổn thương thần kinh: Cảm giác nóng rát, bỏng buốt, hay nhói lên như bị điện giật.

Việc kiểm soát đau là sự kết hợp của nhiều phương pháp:

• Dùng thuốc: Đây là vũ khí chính. Các bác sĩ sẽ có các bậc thuốc khác nhau, từ nhẹ đến mạnh, để tìm ra loại phù hợp nhất cho bạn. Điều quan trọng nhất là phải tuân thủ đúng giờ, đúng liều lượng bác sĩ chỉ định để thuốc phát huy hiệu quả tốt nhất và hạn chế tác dụng phụ.
• Các liệu pháp hỗ trợ: Những phương pháp này tuy không thay thế thuốc nhưng lại là "trợ thủ" đắc lực. Vật lý trị liệu giúp cơ khớp dẻo dai. Massage nhẹ nhàng giúp thư giãn. Thiền và hít thở sâu giúp tâm trí bình an, từ đó tăng khả năng chịu đau. Nhiều người cũng thấy châm cứu rất hiệu quả.

Dinh dưỡng: Nhiên liệu cho sự an yên

Cơ thể mình lúc này giống như một cỗ máy cần được nghỉ ngơi, quá trình chuyển hóa cũng chậm lại. Vì vậy, mục tiêu ăn uống không còn là "ăn thật nhiều cho khỏe" mà là "ăn để cảm thấy dễ chịu", để tận hưởng.

Những mẹo nhỏ này đã giúp tôi rất nhiều:

• Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì 3 bữa lớn, tôi ăn 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày. Điều này giúp hệ tiêu hóa không bị quá tải.
• Lắng nghe cơ thể: Tôi không ép mình ăn những món "bổ" mà tôi không thích. Thay vào đó, tôi ăn những gì mình thèm. Tận hưởng hương vị món ăn cũng là một liều thuốc tinh thần.
• Đối phó với tác dụng phụ: Khi miệng có vị lạ, tôi dùng thìa nhựa và ngậm lát chanh trước khi ăn. Khi miệng khô, tôi ưu tiên các món lỏng như súp, cháo. Vệ sinh răng miệng sạch sẽ cũng giúp cải thiện vị giác rất nhiều.
• Cân bằng nhẹ nhàng: Dù ăn theo sở thích, tôi vẫn cố gắng có đủ các nhóm chất: một chút đạm (cá, trứng), tinh bột (cơm, cháo), chất béo tốt (quả bơ) và vitamin từ rau củ quả mềm.

Vận động nhẹ nhàng: Liều thuốc cho tinh thần

Nhiều người nghĩ rằng bệnh nhân giai đoạn cuối chỉ nên nằm yên, nhưng vận động nhẹ nhàng trong giới hạn cho phép lại mang đến những lợi ích bất ngờ. Nó không chỉ giúp giảm mệt mỏi, cải thiện giấc ngủ mà còn là một liều thuốc tuyệt vời cho tinh thần.

Chỉ một vài động tác vươn vai trên giường, hay đi bộ vài vòng trong phòng cũng là một lời khẳng định: "Tôi vẫn đang sống, tôi vẫn đang làm chủ cơ thể mình".

Để giúp bạn và gia đình có một kế hoạch cụ thể hơn, tôi đã tổng hợp một bảng gợi ý chăm sóc hàng ngày. Đây là những gì đã giúp tôi vượt qua những ngày khó khăn nhất.

Bảng Gợi Ý: Kế Hoạch Chăm Sóc Thể Chất Hàng Ngày

Khi cơ thể được chăm sóc tốt, tâm trí mới có đủ không gian để tập trung vào những điều còn quan trọng hơn: những kết nối yêu thương.

Điều 3: Tôi xây dựng lại những kết nối sâu sắc nhất

Căn bệnh đã lấy đi của tôi nhiều thứ, nhưng nó cũng mang lại một món quà bất ngờ: cơ hội để vun đắp lại những mối quan hệ quan trọng nhất trong đời.

Vượt qua nỗi sợ "trở thành gánh nặng"

Một trong những nỗi sợ lớn nhất của tôi là trở thành gánh nặng cho gia đình. Tôi cảm thấy mình vô dụng, chỉ mang lại phiền phức cho những người tôi yêu. Nỗi sợ này từng khiến tôi khép mình lại.

Nhưng rồi tôi nhận ra, người thân của tôi cũng đang rất đau khổ. Họ cảm thấy bất lực khi thấy tôi đau đớn. Việc cho phép họ chăm sóc, từ việc nấu một bát cháo, hay đơn giản là ngồi bên cạnh, không chỉ giúp tôi mà còn giúp chính họ. Đó là cách họ thể hiện tình yêu, là cách để họ cảm thấy mình có ích. Chấp nhận sự giúp đỡ cũng là một hành động của tình yêu.

Giao tiếp: Cây cầu nối những yêu thương

Chẩn đoán ung thư giai đoạn cuối có thể làm đảo lộn mọi vai trò trong gia đình. Vì vậy, giao tiếp cởi mở trở thành cây cầu quan trọng hơn bao giờ hết.

Chúng tôi học cách nói chuyện một cách trung thực và lắng nghe bằng cả trái tim. Gia đình đã tạo ra một không gian an toàn để tôi có thể chia sẻ mọi thứ, kể cả những nỗi sợ về cái chết, những nuối tiếc, những mong muốn cuối cùng.

Người thân của tôi cũng học được cách động viên tinh tế hơn. Thay vì những lời sáo rỗng, họ học cách hiện diện và lắng nghe:

• Thay vì nói: "Cố lên, phải lạc quan lên chứ!"
• Họ nói: "Em/Anh/Con đang ở đây lắng nghe. Bố/Mẹ cứ kể về tâm trạng của mình đi."
• Thay vì nói: "Ăn nhiều vào cho có sức."
• Họ hỏi: "Con có thể làm gì để bố/mẹ thấy dễ chịu hơn không?"

Sự trao đổi thẳng thắn này còn giúp chúng tôi cùng nhau đưa ra những quyết định quan trọng về việc điều trị, đảm bảo mọi lựa chọn đều tôn trọng nguyện vọng của tôi.

Tạo dựng kỷ niệm, chữa lành quá khứ

Thời gian còn lại không được đo bằng ngày tháng, mà bằng những khoảnh khắc chất lượng. Giai đoạn này trở thành cơ hội quý giá để chúng tôi chữa lành và tạo dựng những kỷ niệm đẹp.

Chúng tôi cùng nhau lật lại từng trang album cũ, cười vang khi nhắc về những kỷ niệm xưa. Những ngày khỏe hơn, chúng tôi có những chuyến đi ngắn đến một nơi yên tĩnh gần nhà. Quan trọng hơn cả, đây là thời gian để nói lời xin lỗi và tha thứ, để giải quyết những hiểu lầm còn tồn đọng, giúp tâm hồn cả hai phía được thanh thản.

Đôi khi, chỉ cần một cái nắm tay thật chặt cũng đủ để truyền đi tất cả yêu thương. Những kết nối này chính là nguồn sức mạnh lớn lao nhất, giúp tôi cảm thấy mình vẫn được yêu thương cho đến tận giây phút cuối cùng.

Điều 4: Tôi tìm kiếm ý nghĩa và để lại di sản tinh thần

Khi những kết nối được củng cố, một câu hỏi lớn hơn bắt đầu xuất hiện trong tôi: "Mình muốn để lại điều gì phía sau?".

Giải quyết những việc còn dang dở

Có một sự bình yên lạ lùng khi tôi bắt đầu giải quyết những việc còn dang dở. Từ việc sắp xếp giấy tờ, viết di chúc, cho đến việc gọi điện cho một người bạn cũ. Hoàn thành những việc này giúp tôi cảm thấy nhẹ nhõm, không còn dằn vặt và thanh thản hơn rất nhiều.

"Di sản" của bạn là gì?

Tôi nhận ra di sản lớn nhất không phải là tài sản vật chất, mà là những giá trị tinh thần: là tình yêu thương, là những bài học cuộc sống, là những kỷ niệm ấm áp trong tâm trí người ở lại.

Việc tạo ra di sản này giúp tôi lấy lại cảm giác có mục đích sống. Thay vì tập trung vào tương lai đã mất, tôi tập trung vào những gì mình có thể cho đi ở hiện tại.

Tôi đã chọn một vài cách để lại di sản của mình:

• Viết thư tay: Tôi viết những lá thư cho chồng, cho các con, để gửi gắm những lời yêu thương, dặn dò.
• Ghi âm giọng nói: Tôi ghi âm lại những câu chuyện cổ tích tôi thường kể cho các con.
• Chia sẻ câu chuyện: Tôi bắt đầu viết những dòng này, với hy vọng có thể giúp đỡ những người đồng cảnh ngộ cảm thấy bớt cô đơn và có thêm sức mạnh.

Tìm về chốn bình yên tâm linh

Đối với nhiều người, đức tin và tâm linh là một điểm tựa vững chắc. Dù bạn theo tôn giáo nào hay chỉ đơn giản là tin vào những giá trị tinh thần, việc tìm về chốn bình yên nội tâm giúp chúng ta đối mặt với cái chết một cách nhẹ nhàng hơn. Nó giúp tôi hiểu rằng cái chết không phải là kết thúc, mà là một phần của một hành trình lớn hơn, một sự trở về với an nhiên.

Hành trình vẫn tiếp diễn, và bạn không đơn độc

Hành trình đối mặt với ung thư giai đoạn cuối là một con đường đầy thử thách, nhưng nó không nhất thiết phải là một con đường của sự tuyệt vọng. Bằng cách chấp nhận và định nghĩa lại hy vọng, tập trung vào chất lượng sống, vun đắp lại yêu thương và tìm kiếm ý nghĩa, tôi đã biến những ngày tháng cuối cùng thành khoảng thời gian sống trọn vẹn và đáng nhớ nhất.

Ung thư giai đoạn cuối không phải là dấu chấm hết. Nó có thể là sự khởi đầu cho một chương cuối đầy ý nghĩa, nơi tình yêu thương và sự bình yên được tỏa sáng rực rỡ nhất.

Hành trình này không dễ dàng, nhưng xin hãy nhớ rằng, bạn không hề đơn độc. Tại Việt Nam, có rất nhiều tổ chức và cộng đồng sẵn sàng đồng hành cùng bạn và gia đình. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ.

• Quỹ Hỗ trợ bệnh nhân ung thư - Ngày mai tươi sáng: Đây là một tổ chức uy tín dưới sự bảo trợ của Bộ Y tế, nhằm hỗ trợ bệnh nhân ung thư nghèo, cung cấp thông tin và các chương trình sàng lọc. Họ là một nguồn lực đáng tin cậy cho cả bệnh nhân và người nhà.
• Các diễn đàn bệnh nhân ung thư: Những cộng đồng trực tuyến như "Vietnam Oncology Patient Forum" là nơi tuyệt vời để kết nối, học hỏi kinh nghiệm từ những người đi trước và tìm thấy sự đồng cảm, sẻ chia.

Xin hãy nắm lấy tay những người thân yêu, mở lòng đón nhận sự giúp đỡ, và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc. Hành trình của bạn vô cùng quý giá.

Tác giả Dược sĩ Mai Thanh Hoa